Αϊτή: Η Ιστορία της χώρας που αναγνώρισε πρώτη την Ελληνική επανάσταση

Η Αϊτή μοιράζεται το νησί της Ισπανιόλας που ανήκει στις Αντίλλες της Καραϊβικής, με την Δομινικανή Δημοκρατία. Τα σύνορα ανάμεσα στις δύο χώρες δημιουργήθηκαν έπειτα από μία σειρά συμφωνιών. Το χερσαίο τμήμα της Αϊτής καταλαμβάνει 27.750 τ.χλμ.. Ο πληθυσμός της είναι 11.743.017 κάτοικοι, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2020.

Στη δικαιοδοσία της περιλαμβάνει και τα μικρότερα νησιά Γκονάβ, Τορτούγα, Les Cayemites, και Ιλ α Βας, ενώ το ακατοίκητο νησί Ναβάσα διεκδικείται τόσο από τη χώρα αυτή όσο και από τις ΗΠΑ.

Η πρωτεύουσα της Αϊτής είναι το Πορτ-ο-Πρενς (Port-au-Prince), που βρίσκεται στο κύριο νησί, την Ισπανιόλα. Πρώην γαλλική κτήση, η Αϊτή ήταν η δεύτερη χώρα στο δυτικό ημισφαίριο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που διακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1804. Η χώρα έγινε η πρώτη ανεξάρτητη δημοκρατία Αφροαμερικανών και το μόνο κράτος που γεννήθηκε έπειτα από επιτυχημένη επανάσταση των δούλων. Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας έγινε την 1η Ιανουαρίου 1804.

Παρά τη σχετική μακροζωία της, είναι η πιο φτωχή χώρα του δυτικού ημισφαιρίου.

Το όνομα της χώρας σημαίνει «υψηλή γη».

Η χώρα είναι Ημιπροεδρική Δημοκρατία, με Αρχηγό Κράτους τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος ασκεί εκτελεστική εξουσία και έχει πολλές αρμοδιότητες. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αποτελούμενη από 83 μέλη, τα οποία εκλέγονται για θητεία τετραετή, καθώς επίσης και από την 27μελή Γερουσία. Το 2016 Πρόεδρος εξελέγη στον πρώτο γύρο και ανέλαβε καθήκοντα στις 7 Φεβρουαρίου ο Ζοβενέλ Μοΐζ. Η ψηφοφορία είναι καθολική για όσους και όσες είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Η κυριότερη ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία (80%) και κατά δεύτερο λόγο οι εξορύξεις και ο τουρισμός.

Ειδικότερα, στον τομέα της αγροτικής παραγωγής, η χώρα παράγει καφέ, ζαχαροκάλαμο, βαμβάκι, σιζάλ, μπανάνες και άλλα προϊόντα. Ορυκτά προϊόντα είναι ο βωξίτης, ο χαλκός και το μαγνήσιο. Το 70% των εξαγωγών καλύπτονται από τον καφέ. Ελάχιστα αναπτυγμένη είναι η βιομηχανία, ενώ μεγάλη ανάπτυξη έχει τα τελευταία χρόνια και ο τουρισμός, ο οποίος συμμετέχει όλο και με μεγαλύτερο ποσοστό στο εθνικό εισόδημα. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί και η υλοτομία.

Πολύ κοινό φαινόμενο είναι οι κοινωνικές διαφορές στη χώρα. Το χάσμα ανάμεσα στους υπαλλήλους της δημόσιας διοίκησης, οι οποίοι αποτελούν και τα πλουσιότερα άτομα στη χώρα, και στους χωρικούς είναι πολύ μεγάλο. Η ασταθής πολιτική κατάσταση είχε επίσης άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία. Ο κύριος επενδυτής στην Αϊτή είναι οι ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί βοήθησαν επίσης στη δημιουργία συγκροτημάτων για τη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων, όπως εργοστάσια ζάχαρης, επεξεργασίας καπνού, οινοπνευματωδών ποτών και βυρσοδεψίας. Στην πρωτεύουσα είναι αναπτυγμένο το εμπόριο γεωργικών και ζωοτεχνικών προϊόντων της ευρύτερης περιοχής.

Αρκετές εγκαταστάσεις παρέχουν υδροηλεκτρική ενέργεια, όπως αυτή στον ποταμό Αρτιμπονίτ.

Νόμισμα της χώρας είναι το Γκουρντ Αϊτής.

Οι απόγονοι των πρώτων ανθρώπινων ομάδων που ζούσαν στην Ισπανιόλα αφανίστηκαν από το λευκό πληθυσμό. Είναι όμως γνωστό ότι η χώρα κατοικήθηκε από λαούς συγγενικούς με τους Αραουάκους και υπάρχουν ίχνη των Ταΐνων (συγγενείς με τους αυτόχθονες της Κούβας).

Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι Αφροαμερικανοί, απόγονοι των δούλων που εισήχθησαν από τους λευκούς και προέρχονταν από χώρες της Αφρικής (κυρίως από τη Γουινέα). Αυτοί αποτελούν και τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα στη νησιωτική χώρα. Το 30% του πληθυσμού είναι μιγάδες, δηλ. απόγονοι των Γάλλων αποίκων (οι οποίοι εξόντωσαν τους ιθαγενείς Ίντιος και εκδιώχθηκαν αργότερα) και το 10% είναι λευκοί. Η «ελίτ» των κατοίκων είναι οι μιγάδες, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν την αριστοκρατία της χώρας, σε αντίθεση με τους «μελαψούς» (bruns) όπως κατ’ ευφημισμόν ονομάζονται οι φτωχοί Αφροαμερικανοί.

Ο πληθυσμός του νησιού μιλάει τη γαλλική ως επίσημη γλώσσα, όπως και την Κρεολική της Αϊτής, με βάση το Σύνταγμα του 1987.

Από άποψη θρησκεύματος, το 80% των κατοίκων είναι Καθολικοί Χριστιανοί και το 16% είναι Προτεστάντες. Στην ύπαιθρο όμως και στους κατοίκους των φτωχών κοινωνικών στρωμάτων η κυρίαρχη θρησκεία είναι η βουντού, που χρησιμοποιείται από την ιθύνουσα τάξη για πολιτικούς σκοπούς και περιλαμβάνει ακόμη και τελετές μαύρης μαγείας. Το βουντού προέρχεται από τη Δαχομέη (σημερινό Μπενίν) και έχει καθαρά αφρικανικές ρίζες. Επίσης, υπάρχουν 19.301 Μάρτυρες του Ιεχωβά και 19.216 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών.

Ως απαρχή της ιστορίας της θεωρείται η ανακάλυψή της από τον Χριστόφορο Κολόμβο, στις 6 Δεκεμβρίου 1492. Ο Γενουάτης θαλασσοπόρος έδωσε στο νησί το όνομα Νησί της Ισπανίας (Ισπανιόλα). Τα επόμενα χρόνια, η κυριαρχία των Ισπανών εδραιώθηκε στο νησί και συνοδεύτηκε από ωμότητα και βαρβαρότητα, με μαζική θανάτωση των ιθαγενών και την χρησιμοποίηση κάποιων από αυτούς ως δούλων. Η φοβερή εκείνη γενοκτονία αποστέρησε τους λευκούς από εργατικά χέρια, τα οποία ήταν απαραίτητα για τις εργασίες στις φυτείες και στα ορυχεία. Γύρω στο 1517 άρχισε η μαζική εισαγωγή σκλάβων, προερχόμενων από την Αφρική.

Γάλλοι πειρατές εγκαταστάθηκαν στο νησί το 17ο αιώνα και ίδρυσαν μόνιμους σταθμούς, όπως το περίφημο ορμητήριο στο Νησί της Χελώνας (Τορτούγα). Το 1697 με την υπογραφή της συνθήκης του Ρίσβικ, το δυτικό τμήμα του νησιού παραχωρήθηκε από την Ισπανία στη Γαλλία. Έτσι, το ανατολικό τμήμα πήγε στην Ισπανία και μετεξελίχθηκε στο σημερινό κράτος της Δομινικανής Δημοκρατίας. Και οι δύο αποικίες (γαλλική και ισπανική) που σχηματίστηκαν τότε ονομάζονταν Άγιος Δομίνικος (Σαιν Ντομένγκ και Σάντο Ντομίνγκο).

Η γαλλική αποικία αποτέλεσε σύντομα το κέντρο του Νέου Κόσμου. Ωστόσο, έκδηλες ήταν οι κοινωνικές αντιθέσεις, αφού το σύνολο σχεδόν του πλούτου ήταν συγκεντρωμένο στα χέρια μιας μειοψηφίας λευκών γαιοκτημόνων, η οποία με την αυταρχικότητά της προκάλεσε την αντίδραση των Νέγρων, που κορυφώθηκε με την εξέγερση του 1791, οπότε επί διετία οι Νέγροι επιδόθηκαν σε σφαγές και εκτοπισμούς όλων των λευκών στη χώρα. Οι μαύροι στρατιώτες βάδισαν στη μάχη τραγουδώντας τη “Μασσαλιώτιδα” και έτσι κατά το 1800 έλεγχαν όλο το νησί. Την περίοδο αυτή αναδείχθηκε ως επικεφαλής της Επανάστασης ο Τουσέν Λ’ Ουβερτίρ.

Ο Λ’ Ουβερτίρ ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής του νησιού Ισπανιόλα, το οποίο στο μεταξύ είχε ενοποιηθεί μετά την παραχώρηση από τους Ισπανούς του ανατολικού τμήματος στο νέο καθεστώς. Το 1801 συγκλήθηκε Εθνοσυνέλευση και ο Λ’ Ουβερτίρ έγινε ισόβιος Πρόεδρος. Η διακυβέρνησή του ήταν πολύ σημαντική και φρόντισε να προβεί σε μέτρα για τον εκσυγχρονισμό του υπό σύσταση κράτους, όπως η θεσμοθέτηση της πλήρους κατάργησης κάθε φυλετικής ή άλλης διάκρισης. Επίσης, καθιερώθηκε η ισότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών.

Το 1802 οι Γάλλοι επιχείρησαν να ανακαταλάβουν το νησί και τελικά ο Λ’ Ουβερτίρ παραδόθηκε και αιχμαλωτίστηκε, για να πεθάνει στην Μπεζανσόν της Γαλλίας. Οι κάτοικοι του νησιού όμως κατάφεραν να εκδιώξουν τους Γάλλους εισβολείς και ίδρυσαν το πρώτο ανεξάρτητο κράτος εγχρώμων στο Νέο Κόσμο, την πρώτη μέρα του 1804. Πρώτος Πρόεδρος του κράτους ανέλαβε ο αυταρχικός Ντεσαλέν, ο οποίος αυτοανακηρύχθηκε Αυτοκράτορας με το όνομα Ιάκωβος Α΄ και δολοφονήθηκε στη διάρκεια εξέγερσης, το 1806. Τον διαδέχθηκε στην εξουσία ο Ανρί Κριστόφ, μετέπειτα Βασιλιάς Ερρίκος Α΄, επίσης τυραννικός, επί των ημερών του οποίου συντελέστηκε η απόσχιση των νότιων περιοχών και η ανακήρυξή τους σε ανεξάρτητο κράτος, με Πρόεδρο το συνετό Στρατηγό Πετιόν (1807). Την ίδια περίοδο οι Ισπανοί εγκαταστάθηκαν ξανά στα ανατολικά του νησιού. Ο Πετιόν κυβέρνησε στο Νότο με σύνεση και βασικός συνεργάτης του ήταν ο μιγάς Ζαν Πιερ Μπουαγιέ, ο οποίος και τον διαδέχθηκε, μετά το θάνατό του, στο αξίωμα του ισόβιου Προέδρου στο Νότο.

Ο Μπουαγιέ εμπνεύστηκε την εξέγερση του 1820 κατά του διεφθαρμένου καθεστώτος του Βορρά. Τότε ο Ανρί Κριστόφ αυτοκτόνησε και η Αϊτή ενοποιήθηκε ξανά. Το 1821 ο Μπουαγιέ συνέβαλε στην επιτυχία της επανάστασης που είχε εκδηλωθεί στις κατεχόμενες από την Ισπανία ανατολικές περιοχές. Το 1822 οι περιοχές αυτές ενσωματώθηκαν στο κράτος. Ο ηγέτης αυτός, που φρόντισε να ανασυγκροτήσει το κράτος του οικονομικά και κοινωνικά, αλληλογραφούσε με τον Αδαμάντιο Κοραή και πρώτος από όλους τους πολιτικούς ηγέτες του κόσμου, αναγνώρισε το δίκαιο του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα και την υπόσταση της Ελλάδας ως μέλους της Διεθνούς Κοινότητας (1822).

Η Αϊτή ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση και την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος. Μόλις τελείωσε τον δικό της απελευθερωτικό πόλεμο εναντίον των Γάλλων αποικιοκρατών, κατεστραμμένη οικονομικά, έστειλε στο Παρίσι, στον Αδαμάντιο Κοραή, 25 τόνους καφέ να εκποιηθούν, για να αγορασθούν όπλα για τον ελληνικό αγώνα αλλά και 100 Αϊτινούς εθελοντές, που πέθαναν όλοι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού προς την Ελλάδα.

Η επιστολή του προέδρου της Αϊτής προς τους Έλληνες , διασώθηκε, σε ελληνική μετάφραση, στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως» του φιλικού και αγωνιστή του ’21, Ιωάννου Φιλήμονος:

Ζαν Πιερ Μπουαγέ, πρόεδρος του Χαϊτίου, προς τους Πολίτας της Ελλάδος Α. Κοραήν, Κ. Πολυχρονιάδην, Α. Βογορίδην και Κ. Κλωνάρην.

«Εις τα Παρίσια Πριν ή δεχθώμεν την επιστολή υμών, σημειουμένην εκ Παρισίων τη 20η παρελθόντος Αυγούστου, έφθασεν ενταύθα η είδησις της επαναστάσεως των συμπολιτών υμών κατά του δεσποτισμού, του επί τρεις περίπου διαρκέσαντος εκατονταετηρίδας. Μετά μεγάλου ενθουσιασμού εμάθομεν ότι η Ελλάς αναγκασθείσα τέλος πάντων εδράξατο των όπλων, ίνα κτήσηται της ελευθερίαν αυτής και την θέσιν, ήν μεταξύ των εθνών του κόσμου κατείχε. Μία τόσον ωραία και τόσον νόμιμος υπόθεσις, και προ πάντων αι συνοδεύσασαι ταύτην πρώται επιτ`υχίαι, ουκ εισίν αδιάφοροι τοις Χαϊτίοις, οίτινες, ως οι Ελληνες επί πολύν καιρόν έκλινον τον αυχένα υπό ζυγόν επονείδιστον και δια των αλύσεων αυτών συνέτριψαν την κεφαλήν της τυραννίας. Ευχηθέντες προς τον ουρανόν, όπως υπερασπισθή τους απογόνους του Λεωνίδου , εσκέφθημεν ίνα συντρέξωμεν τας γενναίας δυνάμεις τούτων, ει μη διά στρατευμάτων και πολεμοφοδίων, τουλάχιστον διά χρημάτων, ως χρησίμων εσομένων διά προμήθειαν όπλων, ών έχετε ανάγκην. Συμβεβηκότα όμως, επιβαλόντα τη πατρίδι ημών μεγάλην ανάγκην. επησχόλησαν όλον το χρηματικόν, εξ ού η Διοίκησις ηδύνατο καταβάλει μέρος. Σήμερον έτι η επανάστασις, η κατά το ανατολικόν μέρος της νήσου επικρατούσα, υπάρχει νέον προς την εκτέλεσιν αυτού του σκοπού κώλυμα. Επειδή το μέρος όπερ ηνώθη μετά της Δημοκρατίας, ής προεδρεύω, υπάρχει εν μεγίστη ενδεία και προκαλεί δικαίως μεγάλην του ταμείου ημών την δαπάνην. Εάν δ’ επέλθωσι κατάλληλοι, ως επιθυμούμεν, αι περιστάσεις, τότε βοηθήσωμεν προς τιμήν ημών τοις τέκνοις της Ελλάδος, όσον δυνηθώμεν. Πολίται, διερμηνεύσατε προς τους συμπατριώτας υμών τας θερμοτέρας ευχάς, άς λαός του Χαϊτίου αναπέμπει υπέρ της ελευθερώσεως αυτών. Οι μεταγενέστεροι Ελληνες ελπίζουσιν εν τη αναγεννωμένη ιστορία τούτων άξια της Σαλαμίνος τρόπαια. Είθε παρόμοιοι τοις προγόνοις αυτών αποδεκνυόμενοι και υπό των διαταγών του Μιλτιάδου διευθυνόμενοι, δυνηθώσιν εν τοις πεδίοις του νέου Μαραθώνος τον θρίαμβον της ιεράς υποθέσεως, ήν επεχείρησαν υπέρ των δικαιωμάτων αυτών, της θρησκείας και της πατρίδος. Είθε, τέλος, διά των φρονίμων διατάξεων αυτών μνημονευθώσιν εν τη ιστορία οι κληρονόμοι της καρτερίας και των αρετών των προγόνων.

Τη 15η Ιανουαρίου 1822 και 19η της Ανεξαρτησίας

Μπόγερ».

Το 1825 προχώρησε στην αποκατάσταση των σχέσεων με τη Γαλλία και θεωρήθηκε ενδοτικός σε βαθμό τέτοιο, που αναγκάστηκε να παραιτηθεί έπειτα από εξέγερση (1843) και να αναχωρήσει στο εξωτερικό, αφήνοντας στην εξουσία τον αντίπαλό του Στρατηγό Σαρλ Ριβιέρ Εράρ. Ακολούθησε νέα ταραχώδης περίοδος και η οριστική απόσχιση των ανατολικών περιοχών του νησιού. Αυτές αποτέλεσαν τη Δομινικανή Δημοκρατία, το 1844.

Οι αρχές στο νεαρό κράτος φρόντισαν να εκδιωχθούν οι Γάλλοι, με ειδικό θέσπισμα. Έπειτα από περίοδο ταραχών και επαναστάσεων, την εξουσία ανέλαβε ο Ανρί Κριστόφ. Το 1858 η χώρα έγινε δημοκρατία. Το 1915 καταλήφθηκε από τις ΗΠΑ και η κατοχή διατηρήθηκε μέχρι το 1934. Ακολούθησαν εσωτερικές ταραχές και το 1957 ανέλαβε πρόεδρος ο απολυταρχικός Φρανσουά Ντυβαλιέ, ο οποίος έμεινε γνωστός ως «Πάπα Ντοκ».

Το 1986 ανατράπηκε ο γιος του, Ζαν Κλοντ Ντυβαλιέ και μέσα σε μία τετραετία άλλαξαν πέντε διαφορετικές κυβερνήσεις. Ο Ζαν-Μπερτράν Αριστίντ έγινε δημοκρατικός Πρόεδρος, ανατράπηκε όμως με πραξικόπημα το 1991 και αποκαταστάθηκε στην προεδρία το 1994, έπειτα από επέμβαση του ΟΗΕ.

Στις 7 Φεβρουαρίου 2002 ορκίστηκε Πρόεδρος ο Αριστίντ για μία ακόμα πενταετία και υποχρεώθηκε να παραιτηθεί το 2004, έπειτα από εμφύλιες συγκρούσεις, οι οποίες προκάλεσαν για μία ακόμη φορά επέμβαση των Ευρωπαίων και Αμερικανών. Έπειτα από μεταβατική εξουσία του Μπονιφάς Αλεξάντρ, πρόεδρος αναδείχθηκε το 2006 ο Ρενέ Πρεβάλ.

Ακολουθήστε τις ειδήσεις του BestNews στο Google News